نگاهی اجمالی به کسب و کارهای آنلاین در دوران کرونا
اپیدمی کرونا شرایطی را بر جهان کسبوکار حاکم کرده که بسیاری از کسب و کارها تنها در اندیشه‌ی بقا برای گذر از این چالش جهانی هستند. این اپیدمی حتی روش زندگی، کار و نوع ارتباط انسان‌ها را از اساس تغییر داده است. این تغییرات، از نظر شدت، وسعت و پیچیدگی، شبیه هیچ یک از تجربه‌های قبلی بشر نبوده است. چه‌بسا که حتی به شرط حفظ و بقای کسب و کار خود تا دوران پسا کرونا، شرایط کسب و کار به هیچ عنوان به دوران ما قبل کرونا باز نگردد.
جهان پس از کرونا فرصت بی‌نظیری برای رشد تجارت الکترونیک و کسبوکارهای آنلاین خواهد بود در مقابل، بازارها و فروشگاه‌های سنتی به پایان دوره رونق خود نزدیک می‌شوند. به زودی خیلی از بازارها دیگر مثل گذشته کار نخواهند کرد و فروش محصولات نسبت به گذشته متفاوت خواهد بود. در دنیای جدید باید با کسب و کارهای سنتی خداحافظی کنیم. در بسیاری از موارد، کسب‌وکارها حذف نمی‌شوند بلکه سازوکار فروش و عرضه‌‌ی آن‌ها تغییر خواهد کرد اما این تغییرات ممکن است به حذف برخی از کسب‌وکارها هم منجر شود.
فضای کسبوکار تحت‌تاثیر موارد زیادی است، عواملی همچون کیفیت عرضه، سیستم تبلیغات و معرفی محصول، پشتیبانی و خدمات پس از فروش و غیره. اما در حالت کلی، فضای کسب و کار جدا از عوامل درونی به عوامل بیرونی هم وابسته است، عواملی که شما در ایجاد و شکل‌گیری آن نقشی نداشتید و به طور مستقیم در رابطه با کسب و کار شما نیستند اما بر فضای کسب و کار شما تاثیر مستقیم دارند.
این روزها ما درگیر یکی از این عوامل بیرونی تغییر فضای کسبوکار هستیم. کرونا با ایجاد، شیوع و گسترش خود بسیاری از کسبوکارهای اطراف ما همچون صنایع گردشگری، صنایع غذایی، صنایع بهداشتی و … را تحت تاثیر قرار داده است.
فضای کسبوکار آنلاین نیز از این قاعده مستثنی نیست. در نگاه اول به نظر می‌رسد در شرایط خطرناک شیوع بیماری مسری که ارتباط مستقیم با حضور فیزیکی دارد، فضای کسب و کار آنلاین رشد خواهد داشت. این تحلیل درستی است اما بسیاری از کسبوکارهای آنلاین که تحت تاثیر کرونا قرار گرفته‌اند، با مشکلات شدید روبهرو شدند و در برخی از موارد تا مرز نابودی هم پیش رفته‌اند.
همچنین خواسته یا ناخواسته کرونا و خطرات ناشی از آن در خیلی از موارد به آنلاین شدن بسیاری از پروسه‌های زائد حضوری و حذف بروکراسی‌های رایج اداری کمک بسزایی کرده است. در برخی از موارد به دلیل اجبار حضور فیزیکی ارباب رجوع، سازمان‌ها و کسب‌کارهایی که در مقابل آنلاین شدن مقاومت می‌کردند به اجبار به ساز و کار آنلاین روی آوردند که این امر باعث بالاتر رفتن بازدهی کار، رضایت ارباب رجوع و کاهش فساد اداری شده است.
پس از پدید آمدن کرونا و پاندمی آن و ترس از مبتلا شدن به این ویروس در کشور عزیزمان ایران، کمک زیادی به رشد و گسترش فضای کسب و کار آنلاین کرده است، اگر تا قبل از این عده‌ای به دلایلی همچون عدم اطمینان، عادت به فضای کسب و کار کلاسیک، عدم آشنایی با فضای آنلاین و … از قابلیت‌های فضای کسب و کار آنلاین استفاده نمی‌کردند، ترس از ابتلا به این ویروس حجم عظیمی از این دسته کاربران را مجبور به استفاده از خدمات آنلاین کرد. این امر فرصتی بزرگ و جهشی عظیم در کسب و کار آنلاین در ایران را ایجاد کرد.
کرونا فرهنگ خرید را در ایران تغییر داد. فرهنگ اطمینان به فضای آنلاین و فرهنگ مشتری مداری آنلاین. شاید در ابتدا و از سر ناچاری مردم به سوی خرید آنلاین کشیده شدند ولی سهولت و کیفیت بهتر خرید آنلاین باعث شده که این امر به سرعت جای فضای خرید سنتی را بگیرد. دیگد نیازی نیست که برای خریدهای ساده و دم‌دستی خود از خانه خارج شوید و به‌راحتی به حجم عظیمی از محصولات متنوع دسترسی دارید و همواره در جریان تخفیفات و فروش‌های ویژه خواهید بود.
در این بین کسب و کارهایی که از قبل در جلب اعتماد عمومی موفق‌تر بودند با رشد بی‌نظیری در این حوزه رو به رو شدند که این رشدِ یکباره مخاطبان در فروشگاه‌های معتبر داخلی، حتی تا عدم توانایی پاسخ به این حجم از مخاطب پیش رفت.
بدیهی است که هرچه در کسبوکار آنلاین زیرساخت و لاجستیک بهتری داشته باشید، سریع‌تر می‌توانید نیازهای به وجود آمده از این بحران را در مخاطبان خود پیدا کرده و به درستی برای آن راه حل ایجاد کنید، در نتیجه کسب و کار آنلاین موفق‌تر بوده و با پیشرفت بیشتری روبهرو خواهد شد. هنگامی که شما با افزایش قابل ملاحظه در مشتریان خود مواجه می‌شوید باید توانایی پاسخگویی به آن‌ها را نیز داشته باشید، این امر حاصل نمی‌شود مگر با سیستم تامین کالای به‌روز و فعال، سیستم انبار و توزیع سریع و گسترده همچون نمونه‌های موفق داخلی که در حوزه‌ی دیجیتال شروع به کار کردند ولی امروزه تا کوچکترین نیازهای مشتریان خود را تامین کرده و طبق استانداردهای جهانی در تامین و توزیع کالاهای مربوطه تا رسیدن به دست مخاطب فعالیت می‌کنند.
اما در برخی موارد، فرصت گسترش مخاطبان کسبوکارهای آنلاین به تهدید و چالش تبدیل شده است. یعنی عدم وجود زیرساخت مناسب در پاسخگویی به مشتریان، تهیه کالا و توزیع مناسب آن منجر به عدم رضایت مخاطب گردیده است.
اما همه‌ی این‌ها در رابطه با کسب‌وکارهایی صدق می‌کرد که در دوران کرونا به دلیل مشکلات، از حالت سنتی به شیوه‌ی نوین و آنلاین تغییر شکل دادند اما کسب و کارهایی همچون صنایع گردشگری، صنایع حمل‌ونقل یا در مواردی صنایع غذایی، هم در شیوه‌ی سنتی خود با مشکل مواجه شدند و هم در شیوه‌ی نوین و آنلاین! چه‌بسا شرکت‌هایی با گردش حساب بالا و مشتریان زیاد به مرز نابودی کشیده شده و یا برای حفظ کسب و کار خود مجبور به تعدیل نیرو شدند که ما در نمونه‌های مشهور ایرانی نیز امثال این اتفاقات را بسیار شاهد بودیم.
کسب‌وکارها شاید نتوانند به آسانی، راه‌حلی برای گذر از شرایطی همچون کرونا پیدا کنند ولی آنچه مسلم است نمونه‌هایی موفق و دارای اعتبار هستند که می‌توانند با تکیه بر برند و لاجستیک سازمانی خود و همچنین تلاش در نوآوری و ایده‌پردازی از گردنه‌ی سخت این بحران‌ها عبور کنند.
کرونا فضای کسب و کار آنلاین را متحول کرده است. به گونه ای که شاید بتوان کرونا را یک انقلاب آنلاین در فضای کسب و کار ایران دانست، یک جهش و حرکت رو به جلو در رشد جامعه‌ی مخاطبین، حال نوبت صاحبان کسبوکارهای آنلاین و بسترسازان آن است تا با توجه به فرصت به وجود آمده، در جهت تغییر کسب و کارهای سنتی به سمت کسب و کارهای آنلاین حرکت کرده و فضای قالب کسب و کار را در ایران تغییر دهند.
نکته قابل ذکر در این باره این است که برای عبور از شرایطی همچون کرونا، کسب و کار آنلاین شما باید انعطاف‌پذیر بوده و و قابلیت تغییر و وفق دادن خود را با شرایط جدید داشته باشد. کسب‌وکارهایی که به شکل روتین و با یک مکانیزم حرکت می‌کنند در شرایط تغییر ناگهانی قابلیت وفق دادن خود را با شرایط جدید نخواهند داشت.
این امر مستلزم بهره گیری از اتاق فکر دائمی، شناخت توانایی‌های سازمانی و فردی و همچنین بهره‌گیری ازسیستم‌های مدیریت نوین است.
***نوشته شده توسط محمدعلی محتشمی‌زاده
